Pies w terapii

Część I historia

W otoczeniu człowieka przebywają zwierzęta, które stały się częścią ludzkiej rodziny przykładem jest pies domowy. Człowiek udomowił wiele zwierząt, ale tylko z psem potrafił nawiązać tak bliską relację, że trwa ona blisko 30 tys. lat.

Stosunek do psów był i jest różny i w dużej mierze zależy od kultury. W kulturze muzułmańskiej pies jest „nieczysty” i nie jest szanowany ( w przeciwieństwie do kotów ).

W kulturze europejskiej istnieją cztery modele relacji wobec zwierząt.

Model I: eksploatacyjno – mechaniczny.

Zwierzę traktowane jest przedmiotowo. Z tym modelem związane są takie nazwiska jak: Arystoteles , św. Tomasz , Kartezjusz. Ci wielcy filozofowie twierdzili, że zwierzę jest maszyną, która potrafi co prawda reagować, ale nie ma czucia. Do tej pory część ludzi uważa, że zwierzę nie ma żadnej wartości poza użytkową , rozrywkową. W ten model wpisują się pseudohodowle, tam pies nie jest nawet rzeczą , a tylko maszyną do produkcji pieniędzy.

Model II antropocentryczno – użytecznościowy.

W tym modelu mamy pewne elementy ochrony zwierząt i troski o nie, ale ta troska nie jest dla dobra zwierzęcia, lecz dla dobra nas samych i naszego portfela. Kant – jeden z przedstawicieli tego modelu twierdził ,że nie powinniśmy być okrutni wobec zwierząt, bo co prawda one nic nie czują, ale okrucieństwo degraduje moralnie człowieka.

Model III troski.

Pitagoras, Platon, św. Franciszek, Bentham, Schopenhauer głosili, że zwierzę nie jest rzeczą, że czuje, odczuwa i przeżywa. W 1822 roku weszła w życie „Ustawa Martina”, która po raz pierwszy w historii kultury europejskiej karała grzywną lub więzieniem za okrucieństwo wobec zwierząt domowych. W tym czasie zaczęły powstawać różne towarzystwa zapobiegające okrucieństwu. Ta działalność instytucjonalno – prawna trwa do dzisiaj.

Model IV praw.

To model idealny, gdzie respektuje się potrzeby, prawa i dobrostan zwierząt. Prawa zwierząt zostały opisane paragrafami i artykułami spisanymi w Światowej Deklaracji Praw Zwierząt.

Art.1. Mówi że wszystkie zwierzęta rodzą się równe wobec życia i mają te same prawa do egzystencji.

Art.2. Każde zwierzę ma prawo do szacunku.

Art.4. Każde zwierzę ma prawo oczekiwać od człowieka poszanowania, opieki i ochrony.

Początki dogoterapii

Po raz pierwszy w 1800 r w ośrodku dla nerwowo chorych w York Retreat wprowadzono zajęcia z udziałem psów. Chorzy opiekowali się psami, karmili je, wychodzili na spacery. Podobne ośrodki zaczęły powstawać w innych angielskich miastach.

W Stanach Zjednoczonych w ośrodku w Vermont zostały stworzone specjalne ogrody do ćwiczeń z psami.

W 1860 roku powstało szereg felietonów opisujących dogoterapię prowadzoną w londyńskim Bethlem Royal Hospital. W szpitalu tym pracowały psy należące do grupy hartów (whippet, greyhound) z mężczyznami, natomiast kobiety pracowały z psami rasy cavalier king charles spaniel. Już w 1860 roku w podręczniku pielęgniarstwa p.t. „Notes on Nursing” cały rozdział poświęcony był dogoterapii. W rozdziale tym został dokładnie opisany pozytywny wpływ obecności psa na zachowanie pacjentów. Zauważalne były zmiany w zachowaniu tj. zmniejszenie ataków paniki i stresu, uregulowanie rytmu serca.

W Niemczech w Bethel nieopodal miasta Bielefeld w 1867 roku powstał zakład, który zyskał światową sławę z racji prowadzonej tam dogoterapii. Na tym ośrodku wzorowały się inne nowo powstające.

Z dogoterapią związane są takie osoby jak:

– Hellen Keller, która była niewidoma i głucha, miała problemy z artykulacją, jako pierwsza miała psa przewodnika z którym chodziła na wykłady.

-Sigmund Freud, ten austriacki psychiatra prowadził sesje terapeutyczne w obecności swojej suki rasy chow chow Jofi.

– Anna Freud prowadziła ośrodki dla dzieci, które doświadczyły okrucieństwa II wojny światowej, gdzie były zajęcia z psami. Dzieci szczególnie lubiły psa rasy pudel o imieniu Coco.

– Boris Levinson prowadził terapie dzieci w obecności psa Jinglesa. Wprowadził termin i koncepcje pet- therapy, na której opiera się dzisiejsza dogoterapia.

Losy dogoterapii były różne, była odkrywana i zapominana. Kto raz zastosował terapie z udziałem psa stawał się jej zwolennikiem, gdyż przynosi ona znakomite rezultaty.

Pies nie leczy, ale wzmacnia, wzbogaca i uczy relacji pacjenta z otoczeniem.

Dogoterapia jest stosowana w różnych zaburzeniach somatycznych (utrata wzroku, słuchu), neuropsychicznych (choroby wynikające z uszkodzenia OUN powodujące uszkodzenia funkcji ruchu, czucia i deficyty w zakresie funkcji poznawczych, emocjonalnych) jako metoda wspomagająca, a pies jest ogniwem procesu terapeutycznego.

W Polsce w 1987 roku Maria Czerwińska po raz pierwszy zastosowała metody dogoterapeutyczne. Pracowała z dziećmi niewidomymi w Laskach i z dziećmi w szpitalu na ul. Banacha. W tych zajęciach uczestniczyły dwa psy Czeneka rasy alaskan malamut i Arika rasy dog niemiecki. Maria Czerwińska założyła fundację Cze-Ne-Ka, która działa do dnia dzisiejszego i promuje metody dogoterapeutyczne.

W 2000 roku powstało dużo innych stowarzyszeń zajmujących się i wprowadzających metody pracy z psem.

W 2004 roku został założony Polski Związek Dogoterapii, a już w roku 2006 zawiązało się Polskie Towarzystwo Kynoterapeutyczne.

Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej zarejestrowało w 2014 roku zawód kynoterapeuta/dogoterapeuta pod nr. 323007.

Narodowy Fundusz Zdrowia nie refunduje zajęć dogoterapeutycznych.

Dogoterapia prowadzona jest w wielu polskich przedszkolach, szkołach jako zajęcia dodatkowe lub równoległe.

Pozytywne działanie obecności psa potwierdzają badania Milberger (2009) Zimolag i Krupy ( 2009) opublikowane w wiarygodnych zachodnich publikacjach naukowych.

S.M.Milberger, R.M Davis, A.L.Holm, pet owners’ attitudes and behaviours related to smoking and secend-hand smoke:a pilot study, Tob. Control, Nr.18/2009,s 156-158

Zimolag, T.Kruppa, Pet ownership as a meaningful community occupation for people with serious mental illness, American Journal Ocaipation Therapy, Nr. 63/2009, s. 126-137
Amerykańska organizacja Delta Society w 1977 roku wprowadziła podział działań w obrębie dogoterapii na

– zajecia z udziałem psa

– terapię z udziałem psa

– edukacje z udziałem psa

ZASADY BEZPIECZNEGO KONTAKTU Z PSEM

-głaskać można psa tylko po plecach i tylko za pozwoleniem prowadzącego

-głaszczemy pojedynczo

-nie wolno ciągnąć psa za smycz, ogon, uszy, obrożę

-nie wolno podchodzić zbyt blisko pyska psa

-nie wolno hałasować, krzyczeć, głośno śpiewać, biegać

Bibliografia:

1. Sipowicz, E.Najbert, T. Pietras ( 2016 ), Dogoterapia, Warszawa PWN
2. Potocka,( 2013 ) Nie tylko głaskanie, dogoterapia osób z niepełnością intelektualną, Warszawa , Perro

Czasopismo, Zajęcia z psami, nr.1/2016