Życie ze złością

     Złość ma wiele twarzy, w różny sposób oddziałuje na nasze życie – może nam przeszkadzać, ale bywa również pożyteczna – od nas zależy, jak ją wykorzystamy. Jesteśmy całkowicie za nią odpowiedzialni, nikt i nic poza nami nie ma wpływu na jej powstanie i konsekwencje.

     Emocje występują w różnych postaciach. Wśród nich możemy wyróżnić emocje podstawowe, do których należy radość, strach, zdziwienie, wstręt i smutek oraz złość.

     Emocje są to stany psychiczne i fizyczne wytwarzane przez mózg, które są niezbędne dla przetrwania oraz w pełni wyrażalne od urodzenia. Mogą być świadome lub nieświadome. Emocje mogą przechodzić w nastroje. Nastrój jest to utrwalony stan emocjonalny, który nie jest już reakcją na konkretne zdarzenie.

     Większość reakcji emocjonalnych (w tym złość, wściekłość) jest związana z procesami poznawczymi i podlega kontroli. Dlatego wyrażanie złości może być przez nas kontrolowane i poddawane działaniu świadomości.

     Złość nie jest szkodliwa wtedy, gdy ma na celu rozpoznawanie zagrożenia dla naszego porządku i naszych wartości. Ważne jest, jak wtedy wyrazimy naszą złość. Możemy to zrobić w sposób asertywny lub agresywny. Asertywność uczy spokojnego, nieagresywnego, rzeczowego, wyrażania złości. To nabycie umiejętności rozpoznawania złości we wczesnym etapie: irytacji, rozdrażnienia i wewnętrznego protestu wobec tego, co się dzieje wobec mnie. Mamy wtedy większą szansę stanowczo, lecz spokojnie i rzeczowo wyrazić swój sprzeciw, protest lub rozdrażnienie i porozumieć się albo wszcząć rzeczowy spór czy negocjacje.

     Kiedy złość staje się dla nas kłopotem? Wtedy, gdy mamy ograniczoną możliwość kontaktowania się ze swoją złością lub gdy jesteśmy nią owładnięci. Złość potrafi wyrządzić wiele strat w rożnych dziedzinach naszego życia. Może ucierpieć nasze zdrowie, rodzina, przyjaciele, środowisko zawodowe. Na koniec pojawia się wstyd i poczucie winy..

    Główną i najczęstszą przyczyną problemów ze złością jest dorastanie w domu, w którym występowały tego typu problemy. Dzieci uczą się poprzez modelowanie zachowań – uczą się złoszczenia od rodziców. Ludzie, którzy wzrastali w domach z często złoszczącymi się rodzicami, borykają się później z poważnymi problemami, które rzadziej dotykają osoby pochodzące ze spokojnych domów. Ponadto współczesne społeczeństwa na wiele sposobów promują złość m.in. poprzez przygotowywanie do współzawodnictwa. Inni ludzie postrzegani są jako rywale, którzy chcą nas pokonać i zniszczyć.

     Często złość jest emocją wtórną. Oznacza to, że człowiek uczy się przykrywać nią inne, prawdziwe uczucia takie jak słabość, ból, cierpienie, lęk czy wstyd. Niektórym łatwiej jest komunikować się z otoczeniem poprzez złość, niż doświadczyć lub okazać słabość lub cierpienie. Dokonuje się to automatycznie, poza kontrolą świadomości. Praca w tym obszarze polega na poznawaniu siebie i naukę asertywnego wyrażania emocji innych niż złość, które są wobec niej pierwotne.

     Niewyrażone emocje, w tym złość wpływają negatywnie na nasz umysł i ciało. Mogą prowadzić w przyszłości do niekontrolowanego wybuchu, który sprawia wiele przykrości i krzywdy. Nad emocjami trzeba panować. Gdy nie potrafisz tego zrobić, warto poszukać pomocy, wsparcia w nauce rozpoznawania i wyrażania swoich emocji.

Czasopismo „Niebieska Linia” Numer 6, 2001

1. McKay, P. Fanning, K. Paleg, D. Landis „Kiedy twoja złość krzywdzi dziecko” Wydawnictwo MiND 2012
2. Potter-Efron „Uzdrawianie gniewnego mózgu” Wydawnictwo Zielone Drzewo Instytut Psychologii Zdrowia PTP, Warszawa 2013
3. Potter-Efron „Życie bez złości” Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Sopot 2017